ÖN ÇAPRAZ BAĞ YARALANMALARI

Dizin merkezinde ve dıştan içe doğru, arkadan öne doğru uzanan ön çapraz bağ, dizin dönme hareketini kısıtlayan en önemli bağdır. Bu bağ uyluk kemiği (femur) ile kaval kemiğini (tibia) birbirine bağlar. Bu bağın asıl görevi kaval kemiğinin öne gitmesi ve içe dönmesini engellemektir.

Ön çapraz bağ yaralanmaları, çoğu herhangi bir nesne ila temas olmaksızın kişinin yaptığı yanlış hareketler sonucu oluşurken küçük bir kısmı başka birinin veya nesnenin doğrudan temasından kaynaklı ortaya çıkmaktadır. Yaralanmalar genellikle dizin kesilmesi, döndürülmesi veya yanlamasına manevralar ve kontrol dışı yapılan hareketlerden sonra ortaya çıkar.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Belirtileri Nelerdir?

Hareket ederken dizde kopma hissi oluşur ve dizden kopma sesi gelir.
Bölgesel olarak dizde ve tüm bacakta şiddetli ağrı hissedilir.
Ön çapraz bağ kopmalarında iç kanama nedeniyle dizde ödem, morluk ya da kızarıklık oluşabilir.
Ödem nedeniyle dizin hareket kabiliyeti düşer ve hareket ettirme zorluğu yaşanır.
Ön çapraz bağ yaralanmalarında yürüme güçlüğü yaşanır, geçici olarak hastada aksama görülebilir.
Yürüme esnasında bacakta aniden oluşan hissizlik bacağın hareketini engeller.
Bazı durumlarda ise dizin yerinden hareket ettiği hissi oluşabilir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında İlk Müdahale Nasıl Olmalıdır?

Ön çapraz bağ yaralanmaları, ağırlıklı olarak sporcularda görülen bir rahatsızlıktır. Ayak yere basılıyken bacağın kendisini boşa alması sonucu oluşan çapraz bağ yaralanması, hastada şiddetli bir ağrıya neden olur. Hastanın bacağında ön çapraz bağ yaralanması oluştuğunu fark etmesi ilk yardımı kolaylaştırır.

Ön çapraz bağ yaralanması bacağın içinde bir şeylerin koptuğu hissine neden olur. Ayrıca bacakta şiddetli ağrı ve hissizlik oluşur. Hatta hasta bacağını kopmuş gibi hisseder. Eğer bu tarz şikayetler varsa ön çapraz bağ yaralanma ihtimali oldukça yüksektir.

Bu durumda ilk olarak yapılması gereken şey hareket etmeyi kesmektir. Hasta ayağıyla yere basmadan sedye ya da kucakta taşınarak hastaneye götürülmelidir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında ağrıyı azaltmak için hastaya soğuk kompresi veya elastik bandaj uygulanabilir.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında genellikle herhangi bir tedaviye gerek kalmaksızın; bacakta oluşan şişlik, ağrı ya da kızarıklık yaklaşık 1 hafta içinde kesilebilir. Ardından normal bir şekilde yere basılarak yürünebilir.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmaları Tanısı Nasıl Konur?

X-ray: Kırık olup olmadığının ortaya konması için gerekebilir.

MRG: Ön çapraz bağ yırtığının yanı sıra, diğer bağlar, menisküsler ve kıkırdak hasarlarını ortaya koyabilir. Dolayısı ile yaralanma anında eşlik eden bir sorunu ortaya koymak için oldukça yardımcıdır.

Ön Çapraz Bağ Yaralanmalarında Tedavi Seçenekleri Nelerdir?

Bir ön çapraz bağ yırtığı teşhis edildikten sonra, ameliyat olup olmayacağınıza veya ameliyat olmadan iyileşip iyileşmeyeceğinize karar vermek için cerrahınız ve fizyoterapistinizle birlikte çalışacaksınız. Ameliyat olmayacaksanız, fizyoterapistiniz kas gücünüzü, çevikliğinizi ve dengenizi eski haline getirmek için sizinle birlikte çalışacak ve böylece normal aktivitelerinize geri dönebileceksiniz. Fizyoterapistiniz, dizinize daha az baskı uygulamak için fiziksel aktivitenizi değiştirmenin yollarını size öğretebilir. Ameliyat olmaya karar verirseniz, fizyoterapistiniz işlemden önce ve sonra size yardımcı olabilir.

Ameliyatsız Tedavi

Mevcut araştırma, bir ACL yırtığını takiben ameliyat olmadan iyileşme potansiyeline sahip belirli bir hasta grubunu tanımlamıştır. Bu kategoriye girerseniz, fizyoterapistinizin yapacağı spesifik testlere göre, terapistiniz sizin için kişiselleştirilmiş bir fizik tedavi tedavi programı tasarlayacaktır. Kuadriseps kasına uygulanan hafif elektriksel stimülasyon, kas güçlendirme ve denge eğitimi gibi tedavileri içerebilir.

Ameliyat Öncesi Tedavi

Ortopedi cerrahınız ameliyatın gerekli olduğuna karar verirse, fizyoterapistiniz ameliyattan önce ve sonra sizinle birlikte çalışabilir. Bazı cerrahlar, hastalarını ameliyattan önce kısa bir rehabilitasyon süreci için bir fizyoterapiste yönlendirirler. Fizyoterapistiniz şişliğinizi azaltmanıza, dizinizin hareket aralığını artırmanıza ve uyluk kaslarınızı (kuadriseps) güçlendirmenize yardımcı olacaktır.

Ameliyat Sonrası Tedavi

Ortopedi cerrahınız, özel ihtiyaçlarınıza ve hedeflerinize göre kişiselleştirilmiş bir tedavi programı tasarlayacak olan fizyoterapistinize ameliyat sonrası talimatlar sağlayacaktır. Tedavi programınız şunları içerebilir:

Yardıncı cihaz. Ameliyattan sonra yürümek için koltuk değneği kullanacaksınız. Bacağınıza koymanıza izin verilen ağırlık miktarı ve koltuk değneklerini ne kadar süreyle kullanacağınız, aldığınız rekonstrüktif cerrahinin türüne bağlı olacaktır. Fizyoterapistiniz, ihtiyaçlarınızı karşılamak için bir tedavi programı tasarlayacak ve sizi nazikçe tam ağırlık vermeye yönlendirecektir.

Buz uygulama . Ameliyattan hemen sonra, fizyoterapistiniz soğuk bir uygulama ile şişliğinizi kontrol edecektir.

Diz desteği. Bazı cerrahlar, ameliyattan sonra diz hareketinizi (hareket açıklığı) sınırlamak için size bir destek verecektir. Fizyoterapistiniz korseyi size takacak ve onu güvenli bir şekilde nasıl kullanacağınızı öğretecektir. Bazı sporcular iyileştikçe ve spor aktivitelerine dönmeye başladıklarında dizlik takılacaktır.

Hareket egzersizleri. Ameliyattan sonraki ilk hafta boyunca, fizyoterapistiniz diz bölgenizdeki hareketi yeniden kazanmanıza yardımcı olacak ve size evde yapabileceğiniz hafif egzersizleri öğretecektir. Hedef, dizinizin tam hareketini yeniden kazanmak olacaktır. Erken egzersizler, şişmeyi azaltmaya yardımcı olan kan akışını artırmaya yardımcı olur.

Elektrik stimülasyonu. Fizyoterapistiniz, uyluk kas gücünüzü geri kazanmanıza ve diz hareketinizin son birkaç derecesini elde etmenize yardımcı olmak için elektrik stimülasyonu kullanabilir.

Güçlendirme egzersizleri. Ameliyattan sonraki ilk 4 haftada fizyoterapistiniz, ağırlık taşıyan ve ağırlık vermeyen egzersizlerin bir kombinasyonunu kullanarak dizinize ağırlık verme yeteneğinizi artırmanıza yardımcı olacaktır. Egzersizler, uyluk kaslarınıza (kuadriseps ve hamstrings) odaklanacak ve yeni ACL’yi korumak için belirli bir hareket aralığı ile sınırlı olabilir. Sonraki haftalarda, fizyoterapistiniz egzersizlerinizin yoğunluğunu artırabilir ve programınıza denge egzersizleri ekleyebilir.

Denge egzersizleri. Fizyoterapistiniz, dengenizi geri kazanmanıza yardımcı olmak için çeşitli yüzeylerde egzersizler yapmanızda size rehberlik edecektir. Başlangıçta egzersizler, ağırlığınızı nazikçe ameliyat bacağına aktarmanıza yardımcı olacaktır. Bu aktiviteler, dengenizi zorlamak için sert ve dengesiz yüzeylerde iken ameliyat ayağı üzerinde durmaya kadar ilerleyecektir.

Spora veya aktivitelere dönüş. Sporcular güçlerini ve dengelerini yeniden kazandıkça koşmaya, zıplamaya, sekmeye ve kendi sporlarına özgü diğer egzersizlere başlayabilirler. Bu aşama kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Fizyoterapistler, bireysel ihtiyaçlara ve hedeflere uyacak şekilde spora dönüş tedavi programları tasarlar.

Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

Ameliyat sonrasında hastanede kalış süresi 1-3 gün arası değişebilir. Anestezinin etkisi geçtikten sonra koltuk değnekleri ile ayağa kalkmak mümkündür. Aynı gün veya ertesi gün diz hareketlerine bir fizyoterapist eşliğinde başlanır ve dizinizi 90 dereceye kadar bükebilmeniz hedeflenir. Ameliyat sonrasında birkaç hafta boyunca koltuk değneği kullanarak dizi aşırı yüklenmelerden korumak gerekli olabilir. Üç hafta içinde tam diz hareketinin kazanılmış olması gerekir. Yerleştirilen greft dokusunun kemik tünellere kaynayarak tutunması 6 hafta sürer. Bu süre sonrasında normal yürüme ve araba kullanma imkanı olur. Yerleştirilen dokunun tam olarak olgunlaşıp sağlamlaşması bir yıl sürer, ancak 5. aydan sonra sportif aktivitelere başlamak mümkündür.

SIK SORULAN SORULAR

Ön çapraz bağ koparsa ne olur?

ACL yırtıldığında, genellikle ani bir ağrı olur ve diz çöker. Diz tipik olarak önemli ölçüde şişer. Ağrı ve şişliğin geçmesi genellikle birkaç hafta alır.

Bir ÖÇB yırtılmasının neden olduğu asıl sorun dizin dengesizliğidir. Şanslıysanız, özellikle spor yapmıyorsanız, ÖÇB önemli sorunlara yol açmayacak kadar iyi iyileşebilir. Bununla birlikte, çoğu zaman, spor sırasında veya en kötü durumlarda, günlük aktiviteler yaparken bile diz dengesiz hissedebilir veya bükülme hareketleriyle çökebilir.

Uzun vadede, eğer diz stabil değilse, diz içindeki kıkırdakta daha fazla yaralanma ve ayrıca artrit riski artar.

Ön çapraz bağ kendi kendine iyileşir mi?

Kısmi ön çapraz bağ (ÖÇB) yırtıkları ameliyatsız iyileşebilir. Çalışmalar ÖÇB’lerin egzersize dayalı rehabilitasyondan sonra iyileştiğini ve bu iyileşmenin, ÖÇB rekonstrüksiyon ameliyatına kıyasla hasta tarafından bildirilen daha iyi sonuçlarla ilişkili olduğunu buldu.

Ön çapraz bağ nasıl iyileşir?

Ön çapraz bağ yırtığı ne kadar sürede iyileşir?

Çoğu insan bir ACL yırtığından altı ila dokuz ay içinde iyileşir.

Ön çapraz bağ kolay kopar mı?

Çoğu ön çapraz bağ yırtığı, genellikle genç hastalarda bir spor aktivitesi sırasında meydana gelir. Oynanan spor saat sayısına bakıldığında kadınlarda daha sık görülmektedir. Kadınlarda erkeklere göre kas dengesizliği ve diz eklemi anatomisindeki hafif farklılıklar gibi çeşitli nedenler öne sürülmüştür. Bu tür yaralanmalar için en yaygın sporlar genç hastalarda futbol ve basketbol, yaşlı hastalarda ise kayaktır. Bununla birlikte, çeşitli aktiviteler yaparken ön çapraz kemiğin yaralanması mümkündür.İşle ilgili bir yaralanma da olabilir. İlginç bir şekilde, çoğu insan bunun temastan kaynaklandığını düşünür, ancak bu doğru değildir. Çoğunlukla, sporcunun aniden dikilen dizinin karşı tarafına dönmesiyle oluşan temassız yavaşlamadan kaynaklanır.Basketbolda, genellikle yavaşlama ile ilişkili olarak tibianın femur üzerindeki hiperekstansiyonu ve iç rotasyonunun sonucudur.

Ön çapraz bağ ameliyatı kaç saat sürer?

Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu ameliyatı genellikle genel anestezi altında artroskopik olarak yapılır ve yaklaşık 1-2 saat sürer .

Ön çapraz bağ ameliyatı riskli mi?

Tüm ameliyat türlerinde olduğu gibi, diz ameliyatıyla ilgili bazı riskler vardır.

enfeksiyon – enfeksiyon riski azdır.
kan pıhtısı – kan pıhtısı (emboli) oluşturma ve sorunlara neden olma riski çok düşüktür.
diz ağrısı – ön çapraz bağ ameliyatı olan bazı kişileri etkiler ve patellar tendon greft dokusu olarak kullanıldığında ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
diz zayıflığı ve sertliği – bazı insanlar dizlerinde uzun süreli zayıflık veya sertlik yaşarlar.

ACL ameliyatından sonra, yeni aşılanmış bağın başarısız olması ve dizinizin hala dengesiz olması gibi küçük bir riskte vardır.

Ön çapraz bağ yırtılması nasıl anlaşılır?

Yaralanmadan sonraki ilk 6 saat içinde diz eklemindeki kanama nedeniyle belirgin şekilde şişlik gelişebilir. ÖÇB’lerini yırtan sporcular, zamanın yaklaşık %50-60’ında diz kıkırdağında eşzamanlı hasar yaşadıklarından, bunlar genellikle izole yaralanmalar değildir.

Bir ÖÇB yırtığının teşhisi tipik olarak deneyimli bir spor hekimliği uzmanı tarafından oyuncunun yaralanma geçmişine ve fizik muayeneye dayanarak konulabilir. Doktorların bir ÖÇB yırtığını teşhis etmek için kullandıkları en doğru yöntem, diz hafifçe fleksiyondayken tibianın femura göre artan hareketini ortaya koyan Lachman testidir. Görüntüleme çalışmaları, bir ACL yırtığından şüphelenildiğinde, tedavi eden doktor tarafından rutin olarak elde edilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), tanı koymada ve ilişkili yaralanmaları belirlemede değerli bir yardımcı olabilir.

Ön çapraz bağ hangi doktor bakar?

Yakın zamanda bir ACL yırtığı olabileceğinden şüphelendiğiniz bir diz yaralanması geçirdiyseniz, gelecekteki komplikasyonları önlemek için hemen bir ortopedi doktoruna danışmalısınız.

Çapraz bağ ameliyatı sonrası tekrar kopar mı?

Ne yazık ki cevap evet . Yeni bağı yeniden yırtabilirsiniz.

Ön Çapraz Bağ Yaralanması