Yüz Felci (Fasiyal Paralizi)

YÜZ FELCİ (FASİYAL PARALİZİ)

Yüz bölgesinin mimik hareketlerini (dudak, yanak, kaş, göz çevresi) yapmamızı yüz siniri (fasiyal sinir) aracılığı ile sağlarız. Beyinden gelen hareket emirlerini yüz siniri, yüz kaslarına ileterek istediğimiz hareketleri yapmamızı sağlar. Eğer beyindeki veya yüz sinirindeki bazı hastalıklar bu iletiyi engellerse yüz felci oluşur ve yüz hareketleri kısmen ya da tamamen ortadan kaybolur. Yüz felci tıbbi olarak fasiyal paralizi olarak isimlendirilir.

Yüz sinirini oluşturacak lifler beyin ile beyin sapı arasında karışık bir şekilde gelir ve beyin sapından sonra yüz siniri kıvrımlı bir yol izler. İç kulak yolundan geçerek, orta kulağın da çevresini dolaşır ve kulak arkasına doğru birkaç dal halinde yüz kaslarına ulaşır. Yüz kaslarına ulaşmadan önce kulak önündeki tükürük bezinin içinden geçer. İç kulak yolundan geçerken işitme siniri ile birlikte bulunur. Yolu boyunca bazı dallar verir ve bu dallar çeşitli görevler yaparlar:

• Gözyaşı bezinin salgısını,
• Çene altındaki tükürük bezlerinin salgısını,
• Dilin tat hücrelerinin görev yapmasını da yüz sinirinin dalları sağlar.

Yüz Felci Neden Oluşur?

• Bell’s parelizi:Yüz felcinin en yaygın nedeni Bell’s paralizisi adı verilen klinik durumdur. Bell’s paralizisi yüzün sadece bir tarafındaki kasları etkileyen, aniden gelişen ve nedeni bilinmeyen bir yüz felci şeklidir. Altta yatan tümör, kafa travması gibi açık bir sebep yoktur. Yüz sinirinde ödem ortaya çıkması neticesinde içinden geçtiği kemik yapılarda sıkışması sonucunda ortaya çıktığı düşünülür. Fasiyal sinirin viral enfeksiyonu ile ilgili olduğu tahmin edilmektedir. Bell’s paralizisine bağlı yüz felci geçiren hastaların %90’a yakını yaklaşık altı ay içerisinde tamamen iyileşir.
• İnme: Yüz felcinin daha ciddi bir nedeni inmedir. İnmeye bağlı olarak yüz kaslarını kontrol eden sinir hücrelerinin beyinde hasar görmesi sonucunda gelişir. İnmeye bağlı yüz felcinde yüz sinirinde doğrudan hasar yoktur. Bu durumda yüz felci, beyin hasarı ve mesajların yüz sinirine doğru şekilde aktarılamamasından kaynaklanır. İnme tipine bağlı olarak beyin hücrelerinin zarar görmesinin nedenleri; Oksijen eksikliği veya kanaması nedeniyle beyin hücrelerinde aşırı basınç oluşması şekilde sıralanabilir.
• Ramsey Hunt sendormu (Herpes zoster otikus) : Fasiyal sinirin viral bir enfeksiyonu sonucunda görülür. Yüz felci, kulak ağrısı, duyma kaybı, cilt vezikülleri, vertigo (baş dönmesi) ile karakterizedir. 
• Travma : Temporal kemik kırıkları, künt veya kesici fasiyal sinir yarlanmaları, ameliyat içi fasiyal sinir zedelenmeleri bunlara örnektir. 
• Akut-kronik orta kulak iltihapları 
• Nörosarkoidoz -Moebius sendromu : Doğuştan her iki fasiyal sinirin olmaması durumudur. Her iki taraflı yüz felci yanında, göz hareketleri problemleri ve işitme problemleri de olabilir. Kesin sebebi bilinmemektedir. 
• Tümörler : Fasiyal nöroma, hemanjiomlar, parotis (tükrük) bezi tümörleri, akustik nöromlar ve metastatik tümörler en sık yüz felci yapan tümörlerdir. 
• Diğer (AİDS, otoimmün, Kawasaki hastalığı, Guillain-Barre sendromu, doğum travması…)

Yüz Felci Belirtileri Nelerdir?

Yüz felcinin çok farklı belirtileri vardır ve bunlar nedene bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterir.

Yüz felci belirtileri arasında şunlar olabilir:

• Tek taraflı yüz felci
• Etkilenen tarafta göz kırpma ve alın kırıştırma kontrolünün kaybı
• Azalmış gözyaşı
• Ağızda sarkma
• Kaslarda seğirme gibi istemsiz hareketler
• Etkilenen tarafta değişmiş tat duyusu
• Konuşma bozukluğu
• Aşırı salya üretimi
• Yeme veya içme zorluğu
• Kulak içinde ya da arkasında ağrı
• Çene eklemi çevresinde ağrı
• Etkilenen taraftaki kulakta seslere aşırı duyarlılık
• Baş ağrısı

Sayılan belirtiler etkilenen tarafta ortaya çıkar. Nadir durumlarda Bell’s paralizisi yüzün her iki tarafındaki sinirleri de etkileyebilir.

İnmeye bağlı belirtiler

İnmeye bağlı yüz felci geçiren hastalar genellikle Bell’s paralizisinde görülen aynı belirtileri gösterirler. Ancak, inmede bazı ek belirtiler vardır. Bell’s paralizisinde görülenlere ilave olarak aşağıdaki belirtiler vardır;

• Bilinç değişiklikleri
• Kafa karışıklıği
• Baş dönmesi
• Denge problemleri
• Görme sorunları
• Epileptik nöbetler
• Vücudun bir tarafında kollarda veya bacaklarda kuvvetsizlik

İnmeye bağlı yüz felci geçiren hastalarda Bell’s paralizisinin aksine etkilenen taraftaki göz kırpma ve alın kırıştırma yeteneği korunur.

Yüz Felci Tanısı Nasıl Konur?

Nöroloji uzmanı tarafından iyi bir nörolojik muayene yapılıp, iyi bir anamnez alınır. Muayenede hastanın göz kırpma, gülümseme, kaş çatma, alın kırıştırma, kaş kaldırma gibi mimikler yapması istenir ve bu kas hareketleri değerlendirilir. Bunun yanında elektromiyografi, MRG ve BT görüntüleme testleriyle kan testleri yapılır. Tetkiklerle yüz felcinin nedeni saptanabilir.

Yüz Felci Tedavisi Nasıl Olur ?

1.Medikal Tedavi:

• Kortikosteroidler (kortizon tedavisi)
• Vitaminler (B vitamini)
• Suni gözyaşı damlaları
• Antiviral ajanlar

2. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon

Fasiyal sinirin nasıl çalıştığı ve nasıl iyileştiği hakkında eğitim, tedavide çok önemli bir rol oynar. Harekete odaklanan tüm egzersizler çok nazik olmalı ve çok dikkatli yapılmalıdır. Çok zayıf olan kasları çalıştırmaya çalışırken güç ve aşırı çaba, ek sorunlara ve sinkinezi adı verilen istemsiz hareketlere neden olabilir. Tüm egzersizler yüz felci olan herkes için uygun değildir. Fizyoterapistinizin yardımı olmadan uygulamaya çalışırsanız iyileşmenizi zorlaştırabilirsiniz.

İyileşmenizden en iyi şekilde yararlanmak için günlük olarak egzersizler yapılmalıdır, bu nedenle fizyoterapistiniz iyileşme sürecinde sizi yönlendirip destekleyecektir. Aldığınız terapi türü, yüz felcinizin nedenine ve aşamasına bağlı olacaktır.

 

 

İyileşme aşamasına bağlı olarak, yüz felci rehabilitasyon tedaviniz şunları içerebilir:

• Yüzeyel sıcak tedavisi– Sıcak uygulamaları ile lokal kan dolaşımı artırılır.

• Masaj– Yüze masaj yapmak, cildin ve altta yatan yüz kaslarına kan akışının iyileştirilmesine ve yüzün esnekliğinin korunmasına yardımcı olur. Ayrıca herhangi bir egzersiz programından önce kasların ısınmasına yardımcı olur.

• Elektroterapi- Elektroterapi ile kas kütlesinin korunması amaçlanır.

• Aktif egzersizler-aktif egzersizlerle de kas atrofisi önlenir ve kas fonksiyonlarında iyileşme görülür.

• PNF egzersizleri

• Biofeedback egzersizleri

3. Cerrahi Tedavi

Cerrahi tedavi yöntemleri nedene göre tercih edilebilir.

YÜZ FELCİ EGZERSİZLERİ

• Tüm sıvıları pipetten iç başlangıçta üzerine damlasa da vazgeçme (dudak ve ağız kaslarının güçlemesine faydası olacak)
• Burnunu kuvvetlice geç, kırıştır ve burun deliklerini genişlet
• Üst dudağın ile burnuna dokunmaya çalış
• Dudaklarını büz ve sıkıştır, ıslık çalmaya çalış
• Yanaklarını havayla şişir. Ağzın kapalı bir şekilde her iki yanağını sırayla şişir
• Önce dişlerini göstermeden sonra göstererek gülümse
• Dudaklarınla üzülmeye çalış
• Çeneni ileri doğru uzat
• Parmak uçlarınla üst dudağından kulak önüne kadar vurarak ilerle tekrar ederek üst dudağına kadar gel
• Parmak uçlarınla vurarak alt dudağından kulak önüne kadar gel ve tekrarlayarak alt dudağına kadar gel
• Göz altı burun arasındaki bölgeye parmaklarınla küçük vuruşlar yap
• Yumuşak bir diş fırçasını dudak, çene, alın ve yanağında gezdir
• Bir düğmeye ip geçir, düğmeyi dudaklarının arasına al, ipi çekerken düğmeyi dudaklarınla tutmaya çalış
• Sakız çiğne
• Buz em
• Parmak uçlarını kaşlarının üzerine koy kaşlarını kaldırırken parmaklarınla hareketi engelle
• Gözünü sımsıkı kapat ardından kocaman aç
• Kaşlarını kaldır ve burada 5 sn bekle alnını kırıştır
• Kaşlarını çat ve aşağıya doğru indirmeye çalış
• Dilini dudaklarında gezdir
• Egzersizleri mümkünse ayna karşısında yap, 20 defa tekrarla ve günde en az 3 defa yap.