MENİSKÜS YIRTIKLARI

Dizde en sık meydana gelen, ağrılı ve zayıflatıcı bir kıkırdak yaralanması türüne verilen isimdir.  İnsanların dizlerinde, kaval kemiği ve uyluk kemiğin arasında bir yastık görevi gören C şeklinde iki kıkırdak parçası vardır. Bunlara menisküs adı verilir. 

Meniskülerin birincil görevi diz eklemi içerisine gelen yükü dağıtmaktır. Aynı zamanda şok emici özellikleri vardır. Eklemin içindeki kayganlaştırıcı özelliğe katkıda bulunur.  İç menisküs ön çapraz bağla beraber dizin öne doğru kaymasını önleyen ikincil bir etkiye de sahiptir.

Menisküs Yırtığı Neden Olur?

Menisküs yırtıkları, özellikle futbol gibi karşılıklı fiziksel temas, yoğun tekmeleme ve hızlı koşu içerebilen sporların yanı sıra voleybol ve basketbol gibi atlama ve müdahale gerektiren sporlarda yaygın olarak görülür. Menisküs yırtığı birey koşarken aniden yön değiştirdiğinde meydana gelebilir. Birçok vakada ön çapraz bağ yaralanması gibi diğer diz yaralanma türleri ile aynı anda görülür.

Menisküs yırtıkları, hareketli sporların yanı sıra menisküsün yaşla birlikte zayıflaması ve dejenere olması nedeniyle yaşlı bireylerde görülen bir durumdur. 65 yaş ve üstü bireylerin % 40’ından fazlasında menisküs yırtığı görülebilir. 

Menisküs Yırtığının Belirtileri Nelerdir?

Menisküs yırtığında ilk bulgu ağrıdır. Ağrı kendi genellikle merdiven inip-çıkma, tuvalet kullanma ve namaz kılma gibi diz kırma hareketlerinde belli eder. Yırtığın boyutuna göre dizlerde kilitlenme, takılma, boşalma, klik sesi ve şişlik gibi şikayetler eşlik eder. 

Yaralanmış menisküs tarafında eklem çizgisi üzerine bastırmakla ağrı olması en duyarlı muayene bulgusudur. Muayene sırasında eklemlerde sıvı görülebilir. 

Menisküs Yırtığı Nasıl Teşhis Edilir?

Çoğu zaman kapsamlı bir fiziksel muayene yeterli olmaktadır. Bireyin yaralanma mekanizmasını dinlemek teşhisi koyduracaktır.

Doktor ikincil bir problemin yaralanmaya eşlik etme ihtimalini ortadan kaldırmak için röntgen filmleri ve daha ayrıntılı değerlendirme için MR da isteyebilir.

Menisküs Yırtığı Nasıl Tedavi Edilir?

Ani yaralanmada başlangıçta diz dinlendirilmeli, buz uygulaması ve kompresyon, bacağın yükseğe kaldırılması yapılmalıdır. Uzun dönemde hareket düzenlenmeli, steroid olmayan ağrı kesiciler kullanılmalı ve hasta fizyoterapiye alınmalıdır.

Gerek duyulduğunda hastalar koltuk değneği kullanabilir.Dizdeki stresi azaltmaya yardımcı olmak için, doktor veya fizyoterapist tarafından önerilen izometrik egzersizler, germe ve güçlendirme egzersizleri yardımcı olacaktır.

CERRAHİ TEDAVİ

Ameliyatsız tedaviler sonucu dizdeki ağrı, kilitlenme gibi şikayetler günlük hayatı engellemeye devam ediyorsa cerrahi tedavi gündeme gelmektedir.

Cerrahi tedavilerde;

• Menisküsün bütünü çıkarılmasını içeren total menisektomi: Total menisektomi ameliyatında zarar görmüş menisküs dokusunun çıkarılması, kısa vadede iyi sonuçlar verir ancak uzun vadede artrit gelişmesine yol açar.

• Yalnız yırtık parçanın çıkarılmasını içeren parsiyel menisektomi

• Menisküs tamirleri: Bazı menisküs yırtıklarında yırtık parçaları birbirine dikilerek onarılabilir. Menisküs tamiri yırtığın tipi ve menisküsün genel durumuna bağlıdır. Menisküs onarımının iyi sonuçları vardır, ancak menisektomiden daha uzun bir iyileşme süresi vardır ve menisküs tamiri uygun hastalarla sınırlıdır. Aktif bir hayat süren menisküs dokusu kaliteli hastalarda menisküs tamiri önerilmektedir.

Menisküs transplantasyonu yani menisküs nakli uygulanabilmektedir.

Menisküs Ameliyatı Sonrası Egzersiz ve Fizik Tedavi

Ameliyattan önce:

Menisküs yırtıkları genellikle ameliyatsız tedavi edilebilir. Bir fizyoterapist tarafından sağlanan kısa bir tedavi, dizinizin ameliyat olmadan iyileşip iyileşmeyeceğini belirlemeye yardımcı olabilir. Fizyoterapistiniz diz bölgesindeki ağrı ve şişliği kontrol etmeye yardımcı olabilir ve dizinize tam güç ve hareketlilik kazandırmak için sizinle birlikte çalışabilir.  Tedaviniz şunları içerebilir:

Manuel terapi. Fizyoterapistiniz, şişliği ve sertliği azaltmaya ve diz çevresindeki kas fonksiyonunu eski haline getirmeye yardımcı olmak için manuel terapi (masaj, esneme veya eklem mobilizasyonunu içerebilen uygulamalı tedavi) uygulayabilir.

Buz . Fizyoterapistiniz herhangi bir ağrı ve şişliği kontrol altına almak için dizinize buz paketleri uygulayacak ve size evde buzlanma uygulamanızı söyleyebilir. Şişme, rehabilitasyonunuz sırasında önemli bir “rehberdir” ve yetenek ve iyileşme düzeyinizi gösterebilir. Şişlikte bir artış yaşarsanız, fizyoterapistiniz en güvenli ve en etkili iyileşmenizi sağlamak için tedavi programınızı veya aktivite düzeyinizi değiştirecektir.

Sıkıştırma. Fizyoterapistiniz ödemin (şişliğin) daha fazla birikmesini azaltmak veya önlemek için kompresyon bandajları, çoraplar veya pompaların kullanılmasını önerebilir. Fizyoterapistiniz bunları düzenli tedavilerinizin bir parçası olarak dahil edebilir ve size ve ailenize evde nasıl kullanılacağını öğretebilir.

NMES. Fizyoterapistiniz, nöromüsküler elektriksel stimülasyon (NMES) adı verilen bir tedavi kullanabilir. NMES, güçlerini artırmaya yardımcı olmak için dizinizin etrafındaki kasları hafifçe uyarmak/kasmak için elektrik akımı kullanır.

Yardımcı cihazlar. Kısa vadede koltuk değneği, baston, yürüteç gibi yardımcı cihazların kullanılması gerekebilir. Fizyoterapistiniz hangi cihazın sizin için en iyi olduğu konusunda önerilerde bulunacak ve onu nasıl düzgün kullanacağınız konusunda size talimat verecektir.

Güçlendirme egzersizleri. Fizyoterapistiniz, iyileşme sırasında gücünüzü oluşturmak ve korumak için egzersizler tasarlayacak ve dizinize tam hareket kazandırmaya yardımcı olacaktır. Durumunuza özel bir ev egzersiz programı verilecektir. Diz çevresindeki ve bacak boyunca kasların güçlendirilmesi, iyileşen diz dokusu üzerindeki baskıyı hafifletmeye yardımcı olur.

Eğitim. Siz iyileşirken, fizyoterapistiniz zindeliğinizi ve aktivite seviyelerinizi geliştirmenin ve korumanın yolları konusunda size tavsiyelerde bulunacak ve tam aktiviteye ne zaman geri dönmeye hazır olduğunuza karar vermenize yardımcı olacaktır.

Ameliyattan sonra:

Daha ciddi menisküs yırtıkları olan veya fizik tedaviye yanıt vermeyen hastaların yaralı dizini onarmak için ameliyat olması gerekebilir. Menisküs yırtıkları kıkırdağın cerrahi olarak çıkarılması (menisektomi adı verilen bir prosedür), genellikle ameliyatı takiben fizik tedavi tedavisi gerektiren basit bir prosedürdür. Birçok kişi, yaklaşık 4 aylık tedaviden sonra spor da dahil olmak üzere önceki aktivite düzeyine dönebilir.

Menisküs yırtıkları onarımı ameliyatından sonra fizyoterapistiniz:

• Ağrı ve şişliği kontrol etmenize yardımcı olur.
• Kıkırdağın artan sıkıştırma stresine ve basıncına yavaşça uyum sağlamasına izin vermek için ağırlığın dizinize kademeli olarak yeniden yüklenmesi konusunda size rehberlik eder.
• Dizinizi ve bacak hareket açıklığınızı düzeltmeye yardımcı olun.
• Kas gücünüzü geri kazanmanıza yardımcı olacak egzersizleri öğretir.

 Aktiviteye dönüş. Menisküs yırtıkları ister kendi kendine iyileşsin ister ameliyat gerektirsin, fizyoterapistiniz önceki aktivitelerinize dönmenize yardımcı olmada önemli bir rol oynayacaktır. Fizyoterapistiniz bacağınıza ağırlık vermeden yürümeyi öğrenmenize ve merdiven inip çıkma gibi aktiviteleri kolaylıkla gerçekleştirmenize yardımcı olacaktır.

İşe dönüş. Fiziksel olarak zorlayıcı bir işiniz veya yaşam tarzınız varsa, fizyoterapistiniz bu aktivitelere geri dönmenize ve onları gerçekleştirme şeklinizi geliştirmenize yardımcı olabilir.

Spora dönüş. Fizyoterapistiniz, spora dönüşünüzü en üst düzeye çıkarmak ve yeniden yaralanmayı önlemek için gücünüzü, dayanıklılığınızı, esnekliğinizi ve koordinasyonunuzu tamamen geri kazanmanıza yardımcı olacaktır. 

Spora dönüş, bir kişiden diğerine büyük ölçüde değişir ve yaralanmanın boyutuna, spesifik cerrahi prosedüre, cerrahın tercihine ve sporun türüne bağlıdır. 

Fizyoterapistiniz, rehabilitasyon programınızı tasarlarken ve ayarlarken bu faktörleri göz önünde bulunduracak ve spora ve diğer aktivitelere ne zaman dönmenizin güvenli olduğuna karar vermenize yardımcı olmak için cerrahınızla yakın işbirliği içinde çalışacaktır.

SIK SORULAN SORULAR

Menisküs olduğumu nasıl anlarım?

Menisküs yırtığı olan kişiler genellikle eklem hattı boyunca ağrıdan şikayet ederler. Genellikle dizini bükerken ağrı ya da güçsüzlük yaşarlar ve bazen bir takılma ya da kilitlenme hissi yaşarlar. Akut bir yırtıkta, bireyler dizde çok fazla şişlik fark edebilir ve sıklıkla bir ses duyduklarını veya hissettiklerini bildirirler. Bireyler oturur pozisyondan ayağa kalkarken veya merdiven inip çıkarken ağrı yaşayabilirler.

Menisküs olunca ne olur?

Sağlıklı bir menisküs, bir amortisör görevi görür ve dizinizin üzerinde kayması için pürüzsüz bir yüzey sağlar. Menisküsteki yırtık dizin dönmesini engelleyerek ağrıya ve kilitlenmeye neden olur. 

Menisküs ne demektir?

Dizlerimizin iç kısmında, kaval kemiği ve uyluk kemiğin arasında bir yastık görevi gören C şeklinde iki kıkırdak parçası vardır. Bunlara menisküs adı verilir. 

Menisküs ağrısı nerelere vurur?

Diz ekleminde ağrı genellikle dizin içinde (medial), dışında (lateral) veya arkasında hissedilir.

Menisküs nasıl geçer?

Yırtığınız menisküsün dış üçte birlik kısmında ise kendi kendine iyileşebileceği gibi fizik tedavi ilede iyileşebilir. Bunun nedeni, bu bölgenin zengin kan kaynağına sahip olması ve kan hücrelerinin menisküs dokusunu yeniden üretebilmesidir.

Menisküs kendi kendine geçer mi?

Menisküs ameliyat gerektirir mi?

Evet, ama yırtığın ne kadar kötü olduğuna bağlı. Menisküsünüzün dış üçte birlik kısmındaki küçük yırtıklar bağımsız olarak iyileşebilir ve ameliyat gerektirmeyebilir. Bununla birlikte, menisküsünüzün iç üçte ikisi boyunca uzanan yırtıklar muhtemelen ameliyat gerektirecektir.

Menisküs için evde ne yapılabilir?

• Dinlenme: İlk etapta yırtılmanıza neden olan spor veya aktiviteden kaçının ve etrafta dolaşmak için gerektiği kadar koltuk değneği kullanın.
• Buz: Soğuk bir paketi bir havluya veya beze sarın ve yaralı dizinizi gün boyunca birçok kez 20 dakika boyunca buzlayın. Kendi güvenliğiniz için asla doğrudan dizinize buz koymayın.
• Kompresyon: Yaralı dizinizin etrafına elastik bir kompresyon bandajı sarın. Bandajı sıkı tutun, ancak çok sıkı değil; dizinizde karıncalanma veya uyuşma varsa, bandajı biraz daha gevşetin. 
• Yükseklik: Yapabildiğiniz zaman, yaralı bacağınızı kalbinizin üzerinde olacak şekilde yukarı kaldırın.

Menisküs yırtığı olan kişi yürüyüş yapabilir mi?

Evet, ama yine de bir doktora görünmelisin.Yırtık bir menisküs ilk başta görmezden gelinmesi kolay gibi görünse de daha sonra daha büyük sorunlara yol açabilmektedir. Tedavi edilmeyen bir yaralanma, tedavi edilmezse artrit ve diğer ciddi diz sorunlarına yol açabilir.

Menüsküs yırtığında hangi doktora görünmeliyim?

Menisküs yırtığı ameliyat olmazsa ne olur?

Tedavi edilmezse menisküsün bir kısmı koparak eklem içine kayabilir .Dizinizin işlevini eski haline getirmek için ameliyata ihtiyacınız olabilir. Tedavi edilmeyen menisküs yırtıkları boyut olarak artabilir ve artrit gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Menisküs ameliyatsız ne kadar sürede iyileşir?

6 hafta içinde iyileşmesi beklenir. Bu noktada dizinizde artık şişme veya ağrı olmamalıdır. Ne yazık ki, bu noktada hala ağrı devam ediyorsa, menüsküs muhtemelen ameliyat olmadan iyileşmeyecektir.