TORTİKOLLİS

Konjenital müsküler tortikollis doğumda veya hemen sonrasında ortaya çıkan boyunda başın bir omuza eğilimli durduğu görünüme verilen bir isimdir. En sık olarak sternokeliodomastoid (SKM) adı verilen boyun kaslarında meydana gelen ve kasların kalınlaşıp kısalması ile kendini belli eden bir hastalıktır.

Mac Donald Sınıflamasına Göre Tortikollis 3 Guruba Ayrılır

1.Kitle Olan Grup

Fark edilebilir bir kitlenin olduğu fibromatozis kolli diye adlandırılan gurup: En sık görülen guruptur. Doğumda SKM adalesinin üzerinde 1-3 cm büyüklüğünde bir kitle fark edilir. Genellikle kitle sert ve hareketlidir. Palpasyonda hassastır. Kitlenin %50-70’i çocuk 6 aylık oluncaya kadar kaybolur, %10 kadarı da 12. ayda kaybolur.

2. Kitle Olmayan Grup

Kitle yoktur, SKM adalesinde gerginlik vardır. Muskuler tortikollis olarak da adlandırılır.

3. Postural Tortikollis

SKM adalesinde tümör veya kısalık yoktur. Birkaç hafta içerisinde düzelir. İntra uterin pozisyon anomalilerinden kaynaklanır. Boyun eğriliği her zaman görülmez aralıklı olur.

Tortikollis başın yana eğiklik derecesine göre de hafif (1-25 derece), orta (16-30 derece), ağır (>30 dereceden fazla) olarak sınıflandırılır.

Tortikollis Belirtileri Nelerdir?

• Boyun kasları bir tarafta daha kısa veya daha sıkı olabilir.
• Baş genellikle bir tarafa eğilir ve diğer tarafa dönük kalır.
• Baş ve boyunda sınırlı hareket/esneklik aralığı.
• Kulak tercih edilen tarafta öne kaydırılabilir.
• Alın, tercih edilen tarafta öne kaydırılır.
• Sıkı kas tarafında/tercih edilmeyen tarafta girintili göz ve daha küçük yanak.
• Sıkı kas tarafında tercih edilmeyen tarafta geri çekilmiş çene.
• Dilin gergin kastan tercih edilmeyen taraftan dışarı çıkması.
• Kas kalınlığı ve doku değişiklikleri nedeniyle boyunda küçük, yumuşak yumru (SCM tümörü).
• Emzirilen ve biberonla beslenen bebeklerde bir tarafı diğer tarafa yeme tercihi.
• Diğer beslenme sorunları:
  
  • Katı ve dokulu gıdalara geçişte sorun.
  • Emmeyi ve yutmayı etkileyen sıkı veya kısıtlı dil ve dudak dokusu (dil veya dudak bağları).

Tortikollisli bebekler sıklıkla başka ortak belirtiler de gösterirler. Ebeveynler ve bakıcılar, bebeklerinde şunlar olduğunu fark edebilir:

• Ellerini vücudun ortasına getirmede sorun.
• Gecikmiş görsel gelişim (takip etme, odaklanma ve iki gözü birlikte kullanma sorunları).
• Uzayda nasıl hareket edileceğini planlama ile ilgili problemler (motor planlama).
• Hızlı hareket etmede sorun (iç kulak veya denge sorunları).
• Sıkı kasın karşısındaki kol ve elin farkındalığında azalma.
• Sıkı tarafta denge kaybı sırasında azalan veya sınırlı koruyucu tepkiler.
• Vücudun gergin kas tarafında artan lateral fleksiyonu (bir tarafa eğimli duruş).
• Dar tarafa doğru azalan görsel izleme (göz hareketi).
• Daha uzun kas (gergin olmayan) taraftaki kas gücünde azalma.
• Her iki tarafta gecikmeli yuvarlanma veya yalnızca uzun (sıkı olmayan) tarafta yuvarlanma tercihi.

Tortikollis Gelişme Sebepleri Nelerdir?

Tortikollisin neden geliştiği her zaman net olarak bilinemez. 

• Anne karnında bebeğin kasılması
• Rahimde anormal pozisyon alması 
• Zor doğum
• Doğum sırasında forseps ya da vakum cihazlarının kullanılması tortikollisle ilişkili olabilir. 

Bu tür nedenler bebeğin boynundaki sternokleidomastoid kasın zorlanmasına yol açabilir. Sternokleidomastoid kas kulağın arkasından köprücük kemiğine kadar uzanır ve boynu çevirmeyi sağlar. Eğer bir taraftaki kas zedelenip kasılırsa bebeğin başını kendi bulunduğu tarafa eğer ve yüzünü karşı tarafa döndürür.

Tortikollis Tanısı Nasıl Konur?

Tortikollis tanısı dikkatli bir fizik muayene ile konur. Boynunda bir eğrilikle doktora başvuran bebeğin eğriliğe neden olabilecek diğer durumlardan ayırmak için, başka nörolojik bozukluklar, omurga deformiteleri, görme ve işitme sorunları yönünden araştırılması gereklidir. Hastanın baş ve boyun hareketleri incelenir. SKM kasının sertlik, kitle veya kısalma yönünden muayenesi yapılır. Tercih edilen görüntüleme yöntemi SKM kasının ultrasonla incelenmesidir. Uygulanması kolay ve anestezi gerektirmeyen bir tetkiktir.

Tortikolisin Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tortikolisin iki şekilde tadavi yaklaşımı vardır. Bu iki yaklaşımda tanı yaşı ve tortikolisin derecesi önemlidir.

Konservatif Tedavi

Tortikollis için önerilen tedavi fizik tedavidir.  

• Fizyoterapistler doğumdan sonra yenidoğanları kas, kemik, eklem ve hareket problemleri açısından tarar ve gerekli tedaviyi sağlarlar. 
• Fizyoterapistler, bebekleri aktivitelere dahil etmek için oyunu ve boyun duruşunu nazik, eğlenceli bir şekilde iyileştirmek için uygulamalı terapiyi kullanır. 
• Bir bebeğin tedaviye toleransını nasıl ilettiğini anlarlar ve tedaviyi gerektiği gibi ayarlarlar.  

Bebek tortikolis için erken tedavi, ilgili problemlerin gelişme riskini azaltır. Erken fizik tedavi almak, gerekli fizik tedavi süresini de azaltır ve SCM tümör grubunda ameliyat ihtiyacını ortadan kaldırabilir. 

Fizyoterapistler, mümkün olduğunca normal hareket, duruş ve işlevi eski haline getirmek için tedavi sağlar. Uygun tedavi ile çocukların %90-95’i iyileşir veya kabul edilebilir bir boyun hareket aralığına ulaşır.

Çocuğunuzun fizik tedavi tedavi planı şunları içerecektir;

Pasif hareket açıklığı egzersizleri.

Fizyoterapistiniz bebeğinizle birlikte pasif boyun hareketleri ve esneme hareketleri yapacaktır. Bebeğinizin boynunu nazikçe tüm hareket aralığına doğru hareket ettireceklerdir. Ayrıca ebeveynlere ve bakıcılara evde bebekleri için bu egzersizleri nasıl yapacaklarını öğretecekler.

Aktif hareket açıklığı egzersizleri. 

Fizyoterapistiniz, çocuğunuzun yaşına ve gelişimine uygun oyun kullanarak kendi boynunu ve gövdesini aktif olarak hareket ettirmesi için çocuğunuzla birlikte çalışacaktır. Çocuğunuzu bu egzersizleri düzenli olarak yapmaya teşvik etmek için oyuncakları veya diğer teknikleri kullanabilir ve nasıl kullanacağınızı öğretebilirler.

Kas güçlendirme ve fonksiyonel aktiviteler. 

Fizyoterapistiniz, boyunda kas kuvveti ve simetrik (eşit) hareket geliştirmelerine yardımcı olmak için çocuğunuzla birlikte çalışacaktır. Baş ve boyun kontrolü için kas gelişimini eşit şekilde desteklemek amacıyla çocuğunuzun kaslarını birçok pozisyonda (karnın üzerinde, otururken) güvenli bir şekilde devreye sokmak için terapi topları, oyuncaklar ve diğer özel ekipmanları kullanabilirler.

Hasta ve bakıcı eğitimi. 

Fizyoterapistler, anne-baba adaylarına ve bakıcılara, yeni doğan bebeklerinde tortikollisin riskleri ve önleme yolları hakkında, nedenleri ve risk faktörleri dahil olmak üzere, mümkün olduğunda bunlardan kaçınmalarını öğretebilir. Ayrıca ebeveynleri bebek tortikolis belirtilerini belirleme ve ikincil sorunları önleme yolları hakkında bilgilendirebilirler. Bunlar şunları içerebilir:

• Doğru konumlandırma ve hareketin önemi ve sık sık pozisyon değiştirme.
• Bebeklerin uyanık oldukları saatlerde mümkün olduğu kadar çok zamanlarını sırt üstü pozisyonlarda geçirmelerini sağlamak (yüz üstü veya basitçe kucaklanıp etrafa bakmaları için teşvik edilmek).

Miyofasyal gevşeme. 

Çocuğunuzun fizyoterapisti, kas kısalığını ve gerginliğini gidermek için bebeğinizin miyofasyal (bağ) dokularına hafif baskı veya masaj uygulayabilir. Bu yöntem, çocuğunuzun boynunun, gövdesinin veya sırtının gerilmiş tarafına hareket kazandırmaya yardımcı olabilir.

Odaklanma ve izleme için görme terapisi. 

Fizyoterapistiniz, görsel odaklanmayı ve nesneleri izlemeyi/takip etmeyi geliştirmeye yardımcı olacak egzersizlerle çalışacaktır.

Denge terapisi. 

Fizyoterapistiniz çocuğunuzla birlikte iç kulak ve denge eğitimi üzerinde çalışabilir. Bu, çocuğunuzun harekete karşı toleransını geliştirmeye yardımcı olabilir ve çevrelerini her yönden keşfetmeye teşvik edebilir.

Ameliyatın Başarı Oranı Nedir?

Başarı şansı 4 yaşından önce olan çocuklarda oldukça yüksektir. Ancak ameliyat sonrası belli bir süre boyunluk kullanmak ve aktif ve pasif egzersiz yapmak gerekebilir. Bunlar uygun yapılırsa başarı oranı yüksektir.