MULTİPLE SKLEROZ (MS)

Multiple Skleroz (MS) hastalığı, etkisini merkezi sinir sisteminde gösteren ve ataklarla kendini belli eden kronik sinir sistemi hastalığıdır.

Bağışıklık sistemi vücudu dışarıya karşı korurken kendi hücrelerini tanır. Ancak bilinmeyen nedenden dolayı sistem bozulduğunda, bağışıklık sistemi kendi hücrelerine özellikle de sinir iletimini sağlayan beyin ve omurilikteki hücrelere karşı saldırı düzenler.

Beynin vücuda gönderdiği elektrik sinyalleri sayesinde hareket ve koordinasyon sağlanır. Sinir hücrelerini koruyan ve görevlerini yerine getirmelerine yardımcı olan, sinir hücrelerinin etrafındaki örtü gibi kılıflara miyelin adı verilir. Bağışıklık sistemi miyelin kılıflarına saldırdığında ‘plak’ adı verilen hasarlı bölgeler oluşur. Bunun sonucunda yürüme, konuşma, görme gibi eylemlerde bozulmalar olabilir, bunlara multiple skleroz (MS) atakları denir.

Ancak miyelin tabakası kendini tekrar yeniler ve hastalar günlük yaşamına geri döner. Ataklar 1 hafta, 3 ay, 1 yıl gibi farklı zamanlarda olabilir. Her MS hastası için atak süreleri farklıdır. Günümüzde ilaçlar, fizik tedavi ve diğer yöntemlerle ataklar önlenebilmekte, sayısı ve şiddeti azaltılabilmektedir.

Multiple skleroz (MS) Çeşitleri Nelerdir?

Multiple skleroz hastalığı ortaya çıkan klinik tablonun şiddeti ve atak özelliklerine göre çeşitli alt formlara ayrılır. Klinikte görülen hastalar bu alt formlardan birini gösterebildiği gibi; tek bir formla başlayan MS hastalığı zamanla bir diğer forma dönüşüm gösterebilir. Her bir formda hastalık gidişatı değiştiğinden, hastalara uygulanması gereken tedavi farklılaşabilir. Aşağıdaki hastalık formları multiple skleroz çeşitleri olarak özetlenebilir:

1.Klinik İzole Sendrom (CIS): Bu form temelde multiple skleroz öncesi dönem veya multiple skleroz başlangıcı olarak kabul edilir. Hastalarda myelin kaybının yaşandığı (demyelinizasyon) bu dönemde, en az 24 saat süren klinik semptomlar ortaya çıkar. Belirtiler MS ile uyumlu olsa da; bu dönemde yerleşen klinik tablo MS tanısı için yeterli değildir.

2.Relapsing-remitting MS (RRMS): Multiple skleroz hastalığının en sık görülen bu formunda, hastalık ataklar halinde klinik belirtiler geliştirmekle birlikte, ataklar arası dönemde bu belirtilerin gerilediği gözlenir. Bu şekilde gelişen ataklar relaps; iyileşmeler remisyon olarak isimlendirilir. Hastalık relapslar ve remisyonlarla seyretse de, şiddetlenme göstermez. Vakaların %85’i bu formda izlenir.

3.Primer progresif MS (PPMS): Bu formda gelişen nörolojik sorunlar ilerleyici özellik gösterir. Her ne kadar kısa süreli olarak belirtilerde stabilite sağlansa da; zamanla bu stabil dönemlerin yerini ilerleyici hastalık dönemleri takip eder. (Aktif ve non-aktif dönemler)

4.Sekonder progresif MS (SPMS): Relapsing-remitting multiple skleroz formunun ilerleyici hale gelmesi durumunda bu formdan söz edilir. Hastalar relaps atakları geçirmekle birlikte, hastalık belirtileri zamanla şiddetlenerek ilerleme gösterir.

Multiple Skleroz (MS) Nedenleri Nelerdir?

Multiple Skleroz (MS) hastalığı genetik midir sorusu hastalıkla ilgili doğru bir şüpheye işaret eder. MS hastalığının oluşumunda genetik faktörler oldukça etkilidir. MS’in nedeni olarak birkaç teori vardır, fakat bunlarla hastalık oldukça zayıf bir şekilde anlaşılabilmektedir. Multiple skleroz hastalığının nedenleri kişiden kişiye değişse de, genetik faktörler tüm hastalarda sabittir. MS hastalığı neden olur sorusuna birkaç şekilde cevap verilebilir;

• Çevresel faktörler: Organik çözücülere ve cıvaya maruz kalma, böcek ilaçları ve radyasyon teması.

• Etnik köken: Kafkas, Kuzey Afrika kökenlilerde hastalık görülebilir. Sarı ve kısmen siyah ırkta koruyuculuk beyaz ırka göre daha fazladır. Ayrıca Kuzey Avrupa, Amerika ve Kanada’nın kuzeyinde hastalık yüksek, ekvator bölgesinde düşük oranda görülmektedir.

• Virüslerin etkisi: Geçmişte “herpes”, “varisella zoster” virüslerine maruz kalma.

• Kalıtım: Çevresel tetikleyicilerden etkilenen genetik faktörler mevcuttur.

• Genetik faktörler: MS’li anne veya babanın çocuklarında aynı hastalığın görülme oranı, toplumdaki aynı yaş grubu kişilerle kıyaslandığında 7-10 kat fazladır. Ancak genler, hastalığın oluşmasında tek faktör değildir. Örneğin; genetik olarak birbirinin aynı olan tek yumurta ikizlerinden birinde multiple skleroz gelişse bile, diğerinde gelişme riski %25’tir.

Bu faktörlerin dışında MS hastalığı nedenleri arasında;

• Kan ve beyin arasındaki bariyerin hasarı
• Anne karnında oluşan biyokimyasal olaylar
• Diyet ve vitamin yetmezlikleri
• Alerjik reaksiyonlar da sıralanabilir.

Multiple Skleroz (MS) Belirtileri Nelerdir?

MS, değişken ve düzensiz bir hastalıktır ve hastalar da aynı semptomlara sahip değildir. Çoğu hasta, semptomlarının zaman içinde değiştiğini veya daha da kötüleştiğini ya da iyileştiğini gözlemler.